De Solex van Ome Lex.
Ook alweer een verhaal, dat ik al eerder gepubliceerd heb in een iets andere vorm. Ik had een oom Alex en ter ere van deze oom Lex had ik het onderstaande geschreven, maar de inhoud slaat beslist niet op zijn gedrag in ons aardse leventje of iets dergelijks. Ik vond het echter wel een toepasselijke respect betoning van me.... echt zo'n beetje ouderwets Indisch srampangan en van alle markten thuis zijn.....
Maar, wat wel waar gebeurd was? Oh, oom Lex had het in de winter altijd stervenskoud en ging naar de WC met een sjaal om zijn nek en een hoed op, want de wc grensde aan de buitenmuur van hun huis en toen was er nog geen centrale verwarming......en oom Lex was een rechtgeaarde Indo in hart en nieren.... gelukkig heb ik zelf CV in de WC, anders zou ik als eeuwige Indo ook........
Oom Lex reed inderdaad op een Solex en één van mijn nichtjes of neefjes moest achterstevoren achterop bij oom Lex, om het verkeer achter hem rijdend, in de gaten houden.(Maar dit is niet Indisch...Ik kende uit de beginjaren dat ik net in Holland was, een Hollands gezin waarbij de vrouw des huizes "gedwongen" mee mocht rijden in deze positie, want de heer des huizes was in het beginstadium van zijn openbare wegrijkunsten.)
Ik heb oom Lex niet goed gekend; hij verbleef een paar weken met zijn gezin aan de Jalan Kacapiring 11 te Surabaya, alvorens richting Nederland te vertrekken ergens in de beginjaren van de tweede helft van de vorige eeuw, toen die grote trek met mensjes weggingen uit die tropenzon en in de koude noordelijke zon terechtkwamen en het maar moesten uitzoeken.
Oom Lex was voorheen gehuwd geweest met een nichtje van mijn pleegpa en huwde later met zijn tweede vrouw, die een jonger zusje was van mijn moeder, namelijk tante Dien(Geraldine) ten Cate.
Zowel oom Lex alsmede mijn pleegvader Thom Phefferkorn werkten beiden bij de Indische spoorwegen en oom Lex was ook eens nog stationschef van station Gubeng geweest, trouwens net als mijn pleegpa en door de overgang van de spoorwegen in Indonesische handen ging er natuurlijk ook één en ander mis met de opgebouwde pensioenrechten van de werknemers van de voormalige Ned.Indische Spoorwegen, ook wel genoemd N.I.S.
Mijn pleegpa hanteerde ook wel eens de term SS (Staatsspoorwegen), maar dat doet me denken aan iets lelijks, dus laat ik verder hierbij.
Ik heb oom Lex en tante Dien later nog wel eens met een bezoekje vereerd, toen ik ook in Nederland gearriveerd en gesetteld was, doch die bezoekjes kon je op de vingers van één hand tellen....
Door mijn tot dan voor mij vrijwel onbekende achtergrond en historie, zeiden familiebezoeken me eigenlijk bitter weinig. Achteraf en nu het veel te laat is, heb ik er spijt van dat ik het niet veelvuldig gedaan heb, die bezoekjes afleggen. Ik zou dan wel een beetje meer details vergaard kunnen hebben over mijn verleden.....en misschien ook meer familie annekdotes geschreven hebben ten faveure van mijn nageslacht en van jullie lezers/-eressen toch.
Voor de ongeletterde lezer/lezeres op het gebied van pure miserabele nonsens straattaal (en vooral niet te verwarren met het officiëel bekend staand Pecuk (Petjoh) en of Javindo) hier dan mijn verhaal. Een gewaarschuwd mens telt voor twee, dus sla het liever over, als je het kromme taaltje van deze schrijver, halve Kromo, niet machtig bent... zonde van je tijd.
Neen, het gezin van mijn oom Lex en mijn tante Dien was het stereotype Indisch gezin, dat zichzelf redde - zoals duizenden andere Indische en Molukse gezinnen - en daar ben ik trots op.
Voor mijn oom Lex en tante Dien en mijn nicht Annelies.... die zo vroeg heenging.....
En voordat men verkeerd denkt: Ja, mijn oom Lex en mijn tante Dien hadden een normale standaard Nederlandse tongval.
Hallo luitjes,
si Ghans hij is efen weg belanja in de toko aan overkant ya en ik natirlik as geoliede bleksem, ik cabut snel die kompjoeter fan hem. Wah, as hij weet dese hij ghaat weer ngamuk op mij. Lamaar sudah ah dese hij ngamuk, tak peduli gheef neks wan ik wil tog gouw dhaaag seggen teghen jeluitjes. Hoe jullie? Alles goed?
Maar ik fertel jeluitjes ofer si Leks toen fan vroeher mijn fentje saliger ya, omdat ik kijk en ik zie op de straat ister van die suwarte kleine buaya's sij ghaan rijen op skoeter Fespa sonder ghelm op die swarte krul ghaartjes ya. Ze seggen sij komen ook van andere tropische land en froeher in Indië sij heetten Westkleppers.... Waarom Westkleppers? Ja omdat sij komen toch uit West Indië katanya. En wij toch Oost Indië of al fergheten jelui?
En daarom ik herinner nog si Leks op een goeie warme dag hij kom thuis van werk en hij ngamuk en ik sie sijn ghesigt so warm vol met kringet, want toen die dag was errug warrem loh. Kayak Indië so warrem loh.
Ik fraag: "Loh fentje, waarom jij dese so, koh helemaal kringet jou ghesigt?"
si Leks hij kijk naar mij, hij kijk weer naar mij, hij blijf kijken naar mij en ik sie sijn ogen net als ister bleksem en vuur d'rin.
Wah, ik denk bij dese: Sudah stil maar Lientje, want si Leksie sijn bui kayak tropies reghenbui dese.
Si Leks hij trek uit zijn jas en hij ghaat naar de gudang en hij doet die Soleks brommotor fan hem ook in gudang en hij smijt deur met héééél harde klap, tot muur fan onse ghuis kan ghaan trillen loh en ruiten allemaal kdrkdrkdrkdr trillen ook.
En toen mijn hart kedebukkedebuk net als reespaard in galop. Ik denk: Apa si Leks hij doet wat tog dese? Ik hoor in gudang deng dong dang deng dong gedebruk gedebrak, allemaal harde gheluiden en ik hoor si Leks hij ghaat viese vloeken roepen net als " &^%$%&" en "$%$^&" maar dan op zijn Indonesisch
Dus luitjes, ik wort bang en ik sluip naar gudang en ik sie door kleine raampje si Leks hij beuk en hij lel met hele ghrote hamer op die Soleks motor, tot die Soleks isterniet meer in model.
Toen ik ook ngamuk op si Leks en ik geef deur een ghroooote schop en ik storm binnen met mijn hand in mijn sijde en si Leks hij sgrik fan mij. Want als ik so ga staan luitjes met hand in sijde, wah dan ben ik errug boos. En si Leks weet, as ik al ngamuk, hoe errug ik dan kan ngamuk.
Ik seg: "Apa loe Leks? Wat doe jij allemaal? Itu jou Soleks koh jij maak helemaal kapot dese? Jij tefeel centjes ya?"
Foto onder: van http://www.oudebrommers.nl/phpbb3/viewtopic.php?f=58&t=3133
Si Leks hij segt: "Lamaar die rot Soleks ook. Ik maak helemaal stuk, wan dat ding mogok en die motor ik weet niet waarom maar de ban kecepit en al so warrem buiten. Ik moet lopen van werk naar ghuis met dat rotding en die ban hij kan niet draaien, dus ik moet douwen sampe kringet. Daarom ik beuk dat rotding helemaal kapot maar. Kom jij trek jou jas aan en wij ghaan auto kopen, direkt nu."
Ik seg : "Huh? Auto kopen? Jij weer main keplek ja met jou friendjes en feel geld gewonnen?"
Hij segt: "Ja! Hoe anders ik moet naar werk sonder die Soleks? En niet ach, ik heb niet gedaan main keplek. Ik heb nog celengan in oud varkentje op zolder. Jij weet niet."
Ik swijg en trek jas aan maar ik hou slof aan, wan al so panas en dan nog met schoen aan voet, wah mijn voeten bau basin straks.
En si Leks hij bel taksi en taksi kom en si Leks en ik wij stappen in taksi naar auto winkel.
Toen wij komen aan bij de auto toko. Wah, allemaal auto hier en auto daar. Ister yang groen, yang blouw, yang wit, ister yang ghroot en ister yang klein. Ik wort ruwet soveel fan die autoos ya.
Toen si Leks hij loop naar de man fan al die autoos en hij segt: "Nir Nir, ik wil goeiekope auto kopen. Waar jij heb sulke auto en hoeveel jij fraag?"
Wah die fen fan die autoos hij errug blij natirlik, ister iemand wil kopen sijn auto.
Dus hij neem si Leks mee en wijs dese aan en hij wijs die aan en hij wijs andere aan en ik sie si Leks elke keer sijn kop schud nee.
Toen ister ineens een spesiale auto en si Leks hij ghaat ngiler hij siet die auto en hij wil die auto kopen. Is zo'n echte DAF auto en kleur is net als jonge rambutan en Leks hij wor helemaal senuwachtig.
Foto van: http://johnston1965.wordpress.com/2010/03/17/daffodildaf-33/
En toen si Leks en die fen sij gaan tawar de prijs. Die fen fraag en si Leks hij bied en die fen fraag en si Leks bied en so maar door.
Toen si Leks hij seg: 'Al dese mijn laatste prijs. Jij wil of niet, anders wij ghaan weg."
Toen die fen seg: "Even wachten alstublieft meneer. Ik ga in het kantoor met mijn directie overleggen."
En die fen hij loop naar de kantoor en ik sie ineens si Leks hij pak sijn sakmes en hij kras een ghrote kras op de sijkant fan de auto en hij stop sakmes weer in sijn sak en hij zogenaamd andere kant uitkijken natirlik.
Toen die fen kom terug met sijn baas en si Leks ineen hij seg teghen die fen en sijn baas: "Mijn prijs nu kurang 100 pop. Ik heb ghesien ister kapotte kras aan sijkant van auto."
Dus die fen en sijn baas sij kijken en sien ghrote kras en sij kijken naar elkaar en sij kijken weer naar elkaar met ghrote fraagogen en si Leks hij fraag: "Jelui willen of niet?
En dan die baas hij piker en piker en hij mompel met verkoopfent en seg dan tegen Leksie: "TOP. Verkocht."
En si Leks hij segt: "OK. Morghen auto klaar en jij krijg mijn duit, maar nu mijn frauw en ik met taksi naar huis maar jelui betaal de taksi."
En de baas hij sugt en seg: "" Neen meneer, geen taxi, maar onze monteur brengt jullie wel even thuis. OK?
En si Leks en ik wij ghaan met egte eigen sopir naar huis toe. En si Leks hij sit naast sopir en hij mringis en hij kijk links en hij kijk rechts uit de autoraam op de weg kayak presiden die fen loh. Hij ghaat ook zwaaien met sijn hand naar de mensen, kurang ajar die fentje loh.
Toen bij de huis hij wil rokok kretek gefen aan sopir, maar die sopir egte belanda en lus niet rokok kretek, hij wil alleen Lucky Strike maar isterniet. Maar Leks hij pak gouw nog ardappelkerket foor die sopir en die sopir ghaat dus weer weg naar werk.
En toen wij binnen ik seg teghen hem: "Leks, waarom jij heb met mes die auto gekrast? "
En si Leks hij seg: "Omdat ik dan goeiekoper krijg en ik heb in de gudang nog tambalan cat en ik maak sellef ghoed die kras en daaarom ik gheef jou nu die 100 pop, omdat jij straks veel schrik heb door mijn ghebeuk op de Soleks.
En ik seg teghen si Leks: "Dankjewel fentje. Jij tog wel goeie man."
En ik wil hem cium gefen, maar hij ferleghen en hij gheef mij klapje op mijn bil en hij seg: "Al ghoed so meis. Hayoo jij heb eten foor mij?" En toen ik ga hem plagen en zeg tegen hem: “Isterniet fentje, want de ardappelkerket al op door jouw sopir.”
Ya ampun, meteen sijn ogen spuugt allemaal fuur net als Merapi, dus ik ga maar snel sijn eten pakken.
En toen al ja luitjes. Dese de ferhaal ik weet nog fan froeher toen wij pas in Gholland komen en ik hoor ook si Ghans hij kom ook al, dus tot folgende keer maar weer ya.
Kapan? Ik weet niet loh. As istertijd ik kom weer. As isterniet tijd, ja ik kom niet. Gampang tog?
Ik herinner me een detail uit vroegere tijden. Tante Dien en Oom Lex waren net naar Nederland verkast en er werd druk tussen de zussen (mijn pleegma en tante Dien) gecorrespondeerd. En, zoals bij vele achtergeblevenen in Indonesia, wist men totaal geen bal af van de ellende die de verkaste mensjes moesten ondergaan daar in dat verre grote rijke fantastische blanke superieure Nederland..... met de blanke top der duinen schitterend in het bronsgroen eikenhout waar op een verlaten zandweggetje een voerman reed langs de heide waar een roosje bloeide in het stille dal en het groene dal en de maan schijnt door de bomen op die vent zijn kale kop.... zongen mijn vriendjes en ik als we een jolige bui hadden....
Mijn pleegma gebood me maar om een briefje te schrijven naar tante Dien en Oom Lex, waarin ik om een paar Donald Duck boekjes vroeg..... het briefje werd netjes in de grote brief van mijn pleegma gestopt en na vele weken kwam er een brief uit Holland terug en toen..... brak spontaan in alle hevigheid de 3de Wereldoorlog uit...Het Madurese bloed van beide zussen veroorzaakte een inferno van Indonesia tot Nederland....Eerlijk waar; ik meen dat het 1962 was of omtrent, dat er zelfs een andere zus in Holland werd bijgehaald om de kwestie te bekonkelen en te bekokstoven... jaren na dit idiote gedoe met die Donald Duckies. Tja, je bent toch Indo of niet ;-)
Het antwoord uit Holland luidde: Denken jullie dat we hier gouden pisangbomen in de tuin hebben groeien? Sturen jullie vanuit Indonesia maar eerst een paar pisangbomen op en dan sturen wij vanuit Nederland een paar Donald Duckies op...... Ik zal deze zin nooit meer vergeten.
Ik kan me niet heugen of er na dit voorval nog correspondentie werd gevoerd tussen mijn pleegma en tante Dien die een kongsie vormde met haar andere zus, behalve dan het gepeperde antwoord en extra voorzien van cabe rawit, van mijn pleegma richting Nederland naar haar zussen.
... Bonje in de Indische ballentent, as usual.... En ik dacht: Waar maken zij zich toch zo druk om? En ik vervolgde mijn dagelijkse spelletjes op straat met de buaya's en de bibik rujak en paman soto en de rijpe mangga's die uitnodigend aan de takken hingen.
Triest is het hiernamaals vervolg van deze zussen: Één begraven in Hollandse klei, de andere in Indonesische sawagrond en de derde in Canadese aarde. Zou de haat zo diep geweest zijn, dat men zelfs niet toestond dat hun stoffelijke resten elkaar tegen zouden komen. Over diaspora gesproken.
Moge zij in alle vrede rusten naast hun Schepper en dat zij in vrede herenigd zijn, want zij waren zusters.
Voor mijn oom Lex en tante Dien, tante Ellen en tante Nancy en al diegenen die er niet meer zijn en die toch wel gekend heb in mijn jeugd.
