Surabaya's gemeentehuis.
Een stukje over het gemeentehuis van Surabaya, vooral bedoeld voor oud-Surabaya-buaya's die interesse hebben voor dat gebouw waar zij in hun verleden wel tig-keren zijn langs gefietst, gelopen, gereden en bijna allen er wel eens binnen zijn geweest, om één of ander stempeltje of papiertje te halen... (en toen ik er in 1960 binnenkwam moest mijn pleegpa ook nog zijn dompet trekken, want dan werd het stempeltje op mijn weg-uit-Indonesia-papiertje sneller erop gekledderd door de dienstdoende ambtenaar... ach ja, bijna een ieder kon wel een extraatje gebruiken...... en nog steeds, zeker weten.)
Daarnaast is deze pagina natuurlijk ook bedoeld voor diegenen, die onbekend zijn/waren met Surabaya en die het leuk vinden om er iets over te lezen en om het meteen weer te vergeten.
Eerst maar dan enkele beelden van dat raad-/gemeente-/stadhuis en tegenwoordig dan geheten Balaikota Surabaya. (Geplukt/gejat/ en met medewerking van het naamloze internet, dus ik kon geen toestemming vragen om het te mogen jiplak (overnemen). Mea culpa. Waar het mogelijk was/is, heb ik wel de bron erbij vermeld.
De informatie over dit gemeentehuis, heb ik via de kranten van het kb.nl bij elkaar vergaard, dus als u vindt dat ik lieg, dan gelieve u de toenmalige redactie van die kranten uit de kb.nl maar te betichten. Maar ik heb zo'n zwaar vermoeden, dat uw geklop aan die deuren wel tevergeefs zal zijn en dat men daar boven zich een hoedje lacht om u.
Het heden hieronder. Is m.i. tenminste veel fleuriger.
Onder: Zoals het was in de jaren 40 van de vorige eeuw. (KITLV en Maritiem Digitaal.nl)
Foto's boven: Met de rug naar de Japanse Brug (en later het huidige Zangrandi ijsgebeuren) en Simpang zijn deze foto's genomen. Links richting Ondomohen en Pasar Genteng (tegenwoordig Jl. Walikota Mustajab geheten) en rechts richting Gubeng viaduct (tegenwoordig Gubeng Pojok overgaand in Mayjen Prof.Dr. Moestopo - voor de onwetenden: Mayjen = Mayor Jendral = Majoor Generaal) en de achterzijde van de toenmalige marinekazerne Gubeng. De bomen links naast het gebouw (op de foto van Maritiem) staan op de Ketabang Boulevard. De bomen rechts staan op de ???? (al lupa, sorry) en tegenwoordig de Jl Sedep Malem, maar beide straten komen weer uit op de Jalan Jimerto, die dus parallel loopt met de straat waar de fotograaf zich bevond. Moeilijk? Kijk dan op het googleplaatje hieronder.
De meeste foto's van het gebouw tonen slechts de voorzijde, maar aan de achterkant strekt het zich nog verder uit. Daar stonden de eerste kantoren met een poortje.
Enkele wetenswaardigheden over dit gebouw en de buurt Ketabang:
Tot 1926 bestond de naam Ketabang Boulevard niet. Voorheen heette deze straat Ketabang Besar. (Groot Ketabang.)
De wijk Ketabang haalde het drinkwater uit de Ketabang Bronnen. Voorheen was deze wijk nog gewoon "oerwoud" voor het geval er gefronste wenkbrauwen bij het lezerspubliek tevoorschijn getoverd worden.
Ketabang Noord was ook nog jungle en in 1928 werd de wijk Ambengan gerealiseerd.
Ergens in de jaren 1915/1916 werd in de gemeenteraad geopperd om maar een stadhuis te bouwen. Een en ander omdat de gemeente bezig was met de uitbreiding van Surabaya, waaronder de wijk Ketabang en omdat er geld nodig was voor de grondaankoop..... Mijn vraag: Van wie was die grond dan? Van Landjepikkers natuurlijk. Ik weet in elk geval een ding zeker: De lokale bevolking kreeg er geen cent van. Hoe het ook zij: Er kwam geen gemeentehuis voorlopig... want het voorstel tot de bouw van het raadhuis bedroeg 1 miljoen !!!! Over zakken vullen gesproken....Architect van dit eerste voorstel is mij onbekend.
In 1925 werd het voorstel van architect Citroen goedgekeurd. Er kwam dan toch een gemeentehuis en wel voor de totale somma van: Let wel !!! Slechts een slordige 350.000 guldens. De aannemer was de Hollandsche Beton Mij, die het project kreeg na her-aanbesteding; de architect Citroen overleed trouwens op 15 mei 1935 in het ziekenhuis te Surabaya. Het gemeentehuis werd niet meteen gebouwd zoals het er tegenwoordig uitziet, doch in fases. Zie krantenbericht hieronder:
De heer C. Citroen uit de kb.nl... +15-5-1935 CBZ te Soerabaja.
De opening van het nieuwe gemeentehuis geschiedde in november 1927 en diverse prive- personen alsmede bedrijven droegen hun steentje bij aan de inrichting. Ik noem er slechts een paar van op, hieronder.
Bijdragen waren o.a. :
Het meubilair van de raadzaal werd geschonken door de ANIEM (Elect. mij)
De betimmering van het kantoor van de burgemeester alsmede die van de secretaris werd geschonken door Sam Liem Kongsi.(In de hoop natuurlijk later meer gemeentelijke contracten te krijgen.... zo werkt de industrie altijd.)
De heer J. J. Zeidel gaf een marmeren gedenkplaat in de hal als geschenk.(Mijn pleegouders hadden destijds voor een korte poos een jongen in de kost, genaamd Bobby Zeidel).
Begeer Kempen en Vos gaf een zilveren voorzittershamer.
De heer W.J. Stokvis gaf een oude zilveren lamp en een schilderij ten behoeve van de burgemeesters kamer. De gulle gever blij, dat ie zijn gudang had leeggeruimd, dan was ie van het zilverpoetsen af en dat schilderij zat toch ook altijd onder het stof.
Lindeteves-Stokvis gaf een ijskast. (voor de raadslieden-zuiperijen tijdens de vergaderingen, want reken maar dat het klootjes ambtenaren volk daar geen gebruik van mocht maken om hun thee of kopi tubruk lekker koud te laten worden.
De Nederlandse Gas Mij gaf 5000 guldens voor het overig interieur. Wat er van gekocht werd en door wie en voor wie?????
Diverse andere niet nader genoemden gaven ook wat. Zullen wel frutsels en fratsels geweest zijn, want anders werd het wel in de kranten vermeld toch als het van waarde was geweest. Trouwens, welk zinnig prive persoon geeft iets van waarde aan de gemeentelijke instelling? Ik niet sowieso, want als ik maar kijk naar het Stadskantoor, dan krijg ik al direct een aanslag Gemeentelijke Belastingen voor Kijk- en Luisterplezier. (Dat luisterplezier is omdat ik dan wel eens geronk hoor, als de ramen van het gebouw openstaan.... sorry dames/heren ambtenaren, maar ik vind dat ik wel erg veel gem. belastingen moet betalen en er weinig voor terug krijg.)
Nog enkele aanvullende wetenswaardigheden:
Omdat men toch al het bouwen was, werden daar in de buurt een stuk of 30 kapitale woningen meteen ook maar neergeplonkt, met een bouwwaarde van circa 700.000 guldens. Architect was eveneens dhr. Citroen. De voorwaarde tot bouwen van deze huizen was: Het moest kapitaal aandoend zijn, het moest architectonisch in de stijl van het gemeentehuis zijn.... Waarschijnlijk dus voornamelijk bedoeld ten behoeve van de heren raadsleden of de elite. Deze huizen zijn rechts gesitueerd als men de foto van het front aanzicht aanschouwt. (Dus komende van Zangrandi IJssalon, de Japanse brug over richting voorkant gemeentehuis en dan rechtsaf richting het oude Gubeng viaduct. Een van deze huizen dient heden ten dage nog steeds als burgemeesters woning en ligt één hoek verwijderd van de Jalan Slamet, namelijk hoek Jln Wijaya Kusuma. Het is een vrij donker huis en één der weinige huizen nog te Suarabaya die NIET door de bewoners zijn volgebouwd of volgepropt met aan- en bovenbouw.
Hieronder een google maps afbeelding met linksboven het gemeentehuis en rechtsonder de burgemeesterswoning.(rood vierkant)
Later werden in het parkje aan de voorkant bordjes geplaatst met "Verboden toegang" , want het bleek dat het parkje een geliefd oord was voor de dolende omwonende jeugd en er natuurlijk het een en ander aan plantjes e.d. kapotgemaakt werd wegens balletjetrap en kastie spel en moedwillige baldadigheid.
Evenzo werd het parkje - alsmede de overkapping/poortje aan de achterkant van het gebouw gebruikt werd, door de vrijende stelletjes en waardoor de bevolkingsaanwas ineens grote sprongen maakte. De dametjes werden veelal door de Don Juan's in spé meegelokt onder het mom van "tokeh's en cicaks bekijken" en als ze er toch al waren, dan werd meteen maar het vervolg gedaan, namelijk het keuren van de vleeswaren .... "Hayoo Jan, alleen deze keer ja. Jij wilt altijd maar vlees keuren en doktertje spelen." En Jantje antwoordde: "Loh Mien, in de tropen moet vlees altijd gekeurd worden op versheid, anders busuk loh in deze tropische zwoele temperaturen....." ... jaja, zo kan ie wel weer.
In 1930 viel er één dode te betreuren. Het was een kostjongen afkomstig uit Yogya, die in het torendak geklommen was en naar beneden denderde dwars door de eternieten plafond betimmering. Zijn naam was Willem Oltmans, 14 jaar oud en overleed in het CBZ aan de gevolgen van een schedelbreuk. (CBZ = Centraal Burgerlijk Ziekenhuis). Dit ziekenhuis bestaat nog steeds en was in de jaren van de zogenaamde politionele acties deels in gebruik door het Nederlands leger. (Dit laatste niet voor minder ernstige gevallen, maar bijvoorbeeld voor langdurige rehabilitatie.)
De opening van het gemeentehuis was natuurlijk in stijl... in stijl.... in stijl.... met zwarte jas tutup de heren, de dames met bajing- of kucingmantel (bont isterniet in de tropen, panas hebat dong) en lak schoenen en allemaal sij praten hoogwaardig super bekakt beschaafd Neerlands met Indische intonatie en met warme aardappel achter in de mond toch en het arme klootjesvolk allemaal buiten op bescheiden voet ook feestvieren....
.... want rame toch, de Belanda's vieren feest, dus wij ook dachten de lokalen. ...van heinde en ver kwamen de Pak bamie goreng of bakso of sate en de Mbok Jajan en Mbok Rujak en natuurlijk was er ook een lokale wayang ketoprak aanwezig en op veler verzoek kwam ook een zangeres (buiten dus), die meezong geinspireerd op de rujak die er verkocht werd en op wat donkere achteraf plekjes werd er gedobbeld en main keplek ....Rita Zaharah met Rujak Uleg....
Of dit laatste alles waar is? Ja, dat weet ik niet, want ik was er nog niet. Zat nog niet eens in de productieplanning van Pa. Pas veel later kwam ik in die buurten rondscharrelen.
Maar ik heb het wel vernomen uit eerste hand van Pak Ngawur (meneer Nonsens), die daar als kleine kacung nog een grijpstuiver heeft verdiend door te helpen dragen met het zand en hier en daar de boel wat bij elkaar vegen. Als bewijs liet hij me nog 36 dozen met muurtegels zien, die hij achterover had gedrukt, maar ze niet aan de straatstenen kwijt kon, omdat niemand in de kampung zijn kamar mandi (badkamer) liet betegelen natuurlijk. Hij heeft ze later nog op Markplaats.nl gezet, maar niet laku (gewild), want het motief was niet modern meer en eventuele kopers moesten helemaal naar Surabaya om het op te halen..... en trouwens, de douane beschouwt de tegels als antiek zooi, dus extra invoerheffing.
