Een Indisch meisje op de meisjes-HBS te Leiden in 1893.

Een verhaal over de meisjes HBS te Leiden in het jaar 1893 en destijds was de Directrice geheten mevr. Engelsmann en een Indische studente die op deze HBS haar Nederlandse schoolloopbaan begon en .... het later bracht tot lerares Engels.... frappant toch?

Het gebouw werd in 1883 gebouwd en ligt aan de Garenmarkt nr. 1 en is ontworpen door de gemeente architect J.W. Schaap

Meer weten hierover, klik dan op DEZE LINK.

Voor de goede orde hieronder een foto van het gebouw:

Op de achtergrond de instrumentale versie van: And I love her so..... zongen de aanbidders van de KMA te Breda elke keer als zij voorbij gleed en met haar ranke figuur de officiers harten een slag sneller deed gaan....

Te Bagelenan werd op 27 juni 1879 geboren een dochtertje (het derde kind) uit de relatie van notaris C.P.A. Boelen en de "inlandsche" vrouw Sina en zij werd Pauline Constance genoemd.

Pauline Contance was niet het enige kind uit dit gezin.

Haar zusjes en broertjes uit dit gezin waren: 1) Josephine (1877-1878) , 2) Constance Pauline (1877-1923) , 3) Pauline Constance , 4) Mathilde Boelen (1881-1954) , 5) Constant Jean (1883-??) en als laatste kind 6) Adolphe Emile (1884-1886) Waarschijnlijk stierf de moeder Sina eveneens in het jaar 1886.

De notaris was een zorgzaam ouder voor zijn kinderen en alle 4 in leven zijnde kinderen werden naar Nederland gestuurd teneinde hun opleiding te vervolmaken. (kind 1 en kind 6 niet).

Mij is onbekend uit hoeveel klassen destijds in die jaren een lagere school bestond, maar in elk geval begon Pauline Constance haar middelbare school opleiding aan de meisjes HBS te Leiden toen zij de leeftijd bereikte van 14 jaren. (Het is best mogelijk geweest, dat Pauline in Indië na de lagere school een paar maanden niet naar school is geweest, in afwachting van het verlof van haar vader of dat zij reeds in Nederland tijdig aangekomen, niet meteen werd toegelaten tot de HBS mede in afwachting van een oed kosthuis/pensionnaat.

In elk geval was Pauline in 1893 bij de aanvang van het eerste leerjar in de kost te Leiden bij een dame genaamd mevr. de weduwe Rudolph. Of deze genoemde weduwe Rudolph enige Indische achtergrond had is mij onbekend, aangezien ik niet haar meisjesnaam ken en daarom ook niet in staat ben om de achtergrond te kunnen ontleden: in verband met de betrekking tussen de notaris en een Indisch pensionnaat. In de contreien waar de notaris resideerde in Indië waren ook veel families die Rudolph als achternaam hadden.

 Kortom, Pauline Constance is een kei in leren, getuige haar rapporten; de "negens" en "tienen" vliegen je om de oren, sporadisch vergezeld van en "achtje" en nog sporadischer (eenmaal slechts) een "zeventje".

En dit "zeventje" was in de maand januari door de Directrice verstrekt voor de Nederlandsche taal als een soort straf, want de opmerking in het rapport vermeldt: "Wegens herhaald storen van de les." 

In het tweede cursusjaar, nam Pauline het ook weer niet al te nauw met haar aandacht voor de Duitse lessen, want ook in dit jaar kreeg Pauline 2 punten aftrek wegens:  "Het lezen van een boek tijdens de les" en "Het zich niet houden aan de orderegels van de school." 

Saillant detail: Inclusief het "lage" cijfer voor Nederlands, bedroeg haar gemiddelde een 8,6 over alle vakken. Knap van Pauline. En dat als Indisch meisje uit de Indische contreien zomaar neergeplonkt in Leiden in de kost, ver weg van Pa en haar reeds gestorven moeder Sina. Het zal de notaris goed gedaan hebben, telkenmale hij de goede berichten uit Nederland kreeg over de vorderingen van Pauline.

Pauline doorloopt de HBS zonder blikken of blozen en schudt de hoge cijferreeksen uit haar Indische mouwtjes en slaagt zelfs met een "10" voor het vak Fransch.

Pauline schrijft zich in voor de opleiding als onderwijzeres Engels en verhuist naar Breda om aldaar haar studie te vervolgen, haalt haar diploma als lerares Engels in 1902 ...... en  ware het niet dat...............

Breda de stad was en nog steeds is van de KMA... de Koninklijke Militaire Academie en vooorzien van a.s. officieren van het Nederlands Leger, die allen rondzwierden in hun uniformen en op jacht waren naar jonge dames prooien.....

En de heren (a.s.) officieren meenden in Pauline een prooi te hebben, doch hoe zeer had men zich vergist in die lieve exotiche kleine schoonheid, die de grauwe winterhemelen deed opklaren en menig (a.s.) officiershart op hol deed slaan en van een koude militaire kermis deed thuiskomen.... want Pauline genoot van het leven en was totaal niet van plan om zich als schietschijf te laten dienen voor  de schietgrage uniform dragers... hoe stoer zij er ook uit mochten zien.....

Uit de familie archieven heb ik kunnen achterhalen welke (a.s.) officieren voor haar vielen en een emmer met ijskoud water over zich heen kregen en gedwongen werden om af te druipen..... Zijn onderstaande foto's niet historisch genoeg om er even bij stil te staan, dat de brieven circa een eeuw geleden zijn geschreven...voorzien van een sierlijk handschrift bijvoorbeeld. Het eerste voorbeeld is waarschijnlijk van een cadet afkomstig, gelet op het fiet, dat het geen voorgedrukt papier betreft in tegenstelling tot de brief van luitenant van Roon, die al een officiersrang heeft met de daarbij behorende emolumenten....

Één der goede vrienden van Pauline was de 1ste Lt (en later bevorderd tot kapitein) J. van Roon, die in het leger gestationeerd was bij de topografische dienst. Deze van Roon is bekend geworden door zijn schriftelijke bevindingen over de topografie van voormalig Indië te Java, Bali en Borneo. Zijn naslagwerken zijn te koop bij diverse antiquairs.

Op de pagina Familiefoto's heb ik twee foto's geplaatst van Pauline: een foto op leeftijd van 51 jaar en een andere foto waar Pauline al heel wat jaartjes ouder is. (de foto's staan circa op 1/3 van boven af.)

Hieronder een foto van de voorkant van het HBS rapport eerste klas 1893/1894: 

Willem Egbert Boers, mijn oom en oudere broer van mijn vader Theodoor, was "heel toevallig" in die jaren ook gelegerd op de KMA te Breda, na zijn cadetten opleiding te Alkmaar te hebben voltooid.

Het fijne weet ik er niet van, maar op 7 mei 1912 huwden Pauline en Willem Egbert elkaar te Batavia. Pauline keerde in 1910 vlak na de dood van haar vader in juli 1910, terug naar Indië en Willem Egbert keerde met het m.s. Oranje terug naar Indië op 17 april 1909. Hij nam ontslag uit het leger en werd Inspecteur bij de Ned. Indische Spoorwegen welker functie hij tot aan zijn pensionering in 1932 bekleedde. Zij vestigden zich o.a. te Bandung en te Malang.

Het gezin keerde definitief terug naar Nederland in  juni 1932 en vestigde zich te Haarlem en later te Overveen, alwaar Willem Egbert in 1958 overleed en Pauline zich een jaar later in 1959 weer bij hem voegde. In dit huis te Overveen kwam ook tante Tilly te wonen vanaf 1946, komende uit een "buitenkamp" van de RAPWI. Tante Tilly was Pauline's jongere zuster, de eerste Ned. Indische fotografe en overleed in 1954.

Tante Constance, de oudere zuster van Pauline, overleed reeds in 1923 te Amsterdam en werd slechts 46 jaren oud.

Pauline Constance Boelen gehuwd met Willem Egbert Boers en zij waren mijn tante en oom;  en ik heb hen beiden helaas nooit mogen kennen, want hun leven speelde zich af, ver voordat mijn pa er aan dacht om mij te fabriceren.

Jammer, dat ik ze nooit gekend heb, net als dat ik de overige familieleden ook nooit gekend heb, zelfs mijn pa en ma niet.