Het m.s. WILIS en het m.s. ORANJE in 1911. 

Een toevalligheid of samenloop van omstandigheden?

Komt het doordat de berichten in de historische kranten nu openbaar zijn en ik daardoor nu makkelijker stukjes puzzels uit de historie van mijn gerelateerden kan vinden?

Of stond het één en ander al vast en waren de kranten slechts een hulpmiddel om het te berichten en kenbaar te maken voor de nazaten in latere tijden?

Ik weet het niet en ik ben geneigd om te geloven dat alles al van te voren vast staat in het Grote Boek der Boeken en dat het slechts een kwestie van tijd is om de pagina's open te slaan en te lezen wat al vast stond.

Neem nu het volgende, zoals al eerder op een andere pagina verhaald door mij:

Mijn vader nam ooit in 1931 een foto van mijn moeder ergens te Oost Java en jarenlang bekeek ik de foto en dacht: "Leuk, pa fotografeert ma op een mooie Pinksterdag, zoals vele stellen dit al eerder deden."

Dan, op een gegeven dag bekijk ik de foto wat intensiever en zie dat mijn ma, gezeten op een bankje in Indië's vrije bergnatuur, omgeven is door prikkeldraad.... en 15 jaren later sterft ma in diezelfde omtrekken, in een bersiapkamp Bergen Malang en het kamp is omgeven door gedek en prikkeldraad .... Voortekenen op die foto? Toeval?

Een ander geval:

Mijn pa, geboren te Martapoera 1888, komt aan te Den Haag in mei 1899 en is dan 10 jaren oud. De aankomst geschiedde doordat opa Julius gepensioneerd was en besloot om met het hele gezin terug te keren naar Nederland, zodat de kindertjes in Nederland een "gedegen" opleiding konden volgen.

Er waren meerdere broers en zusters van mijn pa die mee terugkwamen in Nederland, waaronder mijn oom Henri, die een jaar ouder was dan mijn pa. Beide broers schenen altijd veel met elkaar opgetrokken te zijn. Het kon niet uitblijven of beide broers volgden in Nederland dan ook samen de cultuur opleiding te Wageningen en volgens de PK-kaarten van de gemeente Den Haag, schreven beiden (samen met huisbediende Lina, destijds in 1899 meegekomen met het gezin uit Indië) zich uit de gemeente op 27 oktober 1911 uit, richting NOI.

Maar, volgens de passagierslijsten, blijkt dat slechts mijn vader geboekt had op de WILIS die op 7 oktober 1911 vertrok uit Rotterdam richting Indië. Geen oom Henri en geen Lina op de lijsten te vinden. Raar....., want ik heb op andere boten omstreeks die periode hun namen ook niet kunnen vinden en toch zijn beide broers' aanwezigheid in Indië in de almanakken terug te vinden.... maakt niet uit... eens vind ik ze wel.

Het is inmiddels febr. 1946 geworden. Mijn pa is dan al 2 jaren eerder in febr 1944 overleden in Purwoasri van SF omgebouwd tot Jappenkamp(maar wel in bedrijf als SF) en mijn oom Henri wordt per hospitaalschip m.s. ORANJE (Dit schip werd gebouwd in 1938) via Southampton naar Nederland gebracht. Oom Henri was slachtoffer van het Cimahi 4 kamp. Op het moment dat mijn oom Henri arriveert te Nederland, sterft mijn ma op 21 maart 1946 in het Bersiapkamp Bergen te Malang in aanwezigheid van mijn zus Miep en ondergetekende.

OK, zal men zeggen, so what?

Ik ga dan even terug in de tijd naar juli 1911 als de WILIS  te Tandjong Priok Batavia afgemeerd ligt, samen met de TJIMANOEK en het s.s. ORANJE. (de eerste dus, niet te verwarren met het m.s. Oranje uit 1938).

Er is dan een zeeliedenstaking aan de gang en wat wil het geval? De bemanning van de WILIS was wegens de staking afgemonsterd en door de Lloyd rederij werd een nieuwe bemanning geronseld bestaande uit alles en nog wat, behalve zeelieden. Er scheen zelfs een doodgraver in dienst genomen te zijn, die het werk als stoker in de machinekamer moest uitvoeren. Kortom, de bemanning van de ORANJE bleef aan boord maar weigerde dienst en al snel braken rellen uit tussen de bemanning van de ORANJE en de "improvisatie bemanning" van de WILIS en was het over en weer knokken, waarbij zelfs passagiers gewond raakten.

Al met al een vreemde gewaarwording als ik 's de "toevalligheden" van deze scheepsnamen en mijn familieleden beschouw:

• Pa met de Wilis naar Tanjong Priok. Toen de Wilis ter hoogte van Vlaardingen was, kreeg het een aanvaring met de Aurora, maar kon op eigen kracht toch de reis naar Indië vervolgen. Was het een voorteken die aanvaring met de Aurora? Want per slot van rekening was de vorige reis van de Wilis gemoeid met relletjes en was er een doodgraver die dienst deed als stoker.
• Oom Henri met het hospitaalschip (m.s.) Oranje naar Nederland om "bij te komen" van de oorlog en uiteindelijk er toch aan is bezweken.
• Beide broers in Indië geboren, beide broers samen naar Nederland voor hun studie, beide broers weer terug naar Indië voor hun carriere en verdere levensloop, de jongste broer sterft in Indië zijn geboorteland, de oudste broer sterft in Nederland. Voor de jongste was er geen bevrijding, voor de oudste evenmin, want hij bleef ziek en stierf ziek.

Hieronder het krantenrelaas van de rellen tussen de bemanningen van de Wilis en de Oranje te Tandjong Priok Batavia. Gedateerd juli 1911. Na deze rellen vertrok de Wilis terug naar Nederland en keerde oktober 1911 weer terug naar Indië.

In een ander artikel las ik, dat de Oranje bemand werd door Amsterdamse zeelieden en de Wilis door geronselde Rotterdamse zeelieden en het artikel sprak toen al over de "liefde" voor elkaar, die beide steden hadden....